Versterking van het immuunsysteem en de natuurlijke afweer bij kinderen

Maternale antistoffen beschermen zuigelingen de eerste keren na de geboorte tegen ziekteverwekkers. Deze bescherming, postnatale immuniteit genaamd, neemt na ongeveer drie maanden af. In deze periode werkt het lichaam van het kind echter aan zijn eigen afweer: bij elk contact met een ziekteverwekker leert het afweersysteem van het kind een nieuwe kiem kennen en vindt het een manier om het onschadelijk te maken. Bij elk nieuw contact met de ziekteverwekker onthouden de lymfocyten, een subgroep van witte bloedcellen, deze ziekteverwekker, en kan het immuunsysteem zich sneller en gerichter verdedigen in de toekomst.
Infectie treedt dus altijd op wanneer het immuunsysteem de ziekteverwekker (nog) niet herkent. Het immuunsysteem van het kind heeft daarom hoesten, verkoudheid en keelpijn "nodig". Dit is de enige manier waarop de afweer van het lichaam zich kan blijven ontwikkelen. Het immuunsysteem kan niets leren in een omgeving waar we er constant voor zorgen dat de hygiëne perfect is.

Als kinderen verkouden zijn, maken ouders zich vaak zorgen. Het herhaaldelijk optreden van eenvoudige virale infecties, die zonder complicaties herstellen, is echter geen teken van een zwak immuunsysteem, vooral niet als het kind vaak in contact is met andere kinderen (bijvoorbeeld in de kinderkamer). Er is een verhoogde gevoeligheid voor verkoudheid, die een immuunzwakte zou kunnen onthullen, wanneer:

• er meer dan 8 tot 12 infecties per jaar voorkomen bij een peuter of kleuter
• de infectie niet geneest ondanks adequate behandeling
• weerkerende verkoudheden met dezelfde ziekteverwekker vaak voorkomen
• het verloop van de ziekte ernstiger is dan normaal
• het kind regelmatig last heeft van complicaties, waaronder oorontstekingen, longontsteking, encefalitis of meningitis
• de besmettelijke ziekte wordt veroorzaakt door ongebruikelijke pathogenen
• aanhoudende schimmelinfecties verschijnen op de huid, nagels of in de mond
• diepe abcessen verschijnen (vaak op de huid en organen)
• blijvende laesies verschijnen
• immunodeficiëntieziekten al gediagnosticeerd zijn in de familie

De term "immuniteit" duidt de ongevoeligheid (weerstand) van een organisme aan tegen aanvallen van buitenaf, in het bijzonder virussen, bacteriën of schimmels. Immuniteit betekent dus bescherming tegen infectieziekten. Het omvat aangeboren weerstand en verworven (adaptieve) weerstand:

• Aangeboren immuniteit is afhankelijk van speciale eiwitmoleculen (antilichamen) die ziekteverwekkers kunnen herkennen. Deze worden door de moeder via de placenta op de foetus overgedragen en beschermen deze na de geboorte tegen infectieziekten. Aangeboren immuniteit reageert op dezelfde manier op alle micro-organismen, daarom wordt het ook wel "niet-specifiek immuunsysteem" genoemd.
• Verworven immuniteit is het gevolg van contact met een ziekteverwekker, waarbij het afweersysteem de verantwoordelijken voor de ziekte actief moest aanvallen. Artsen spreken in dit geval van "feiung" (immunisatie door infectie). We spreken van "stille koorts" wanneer het lichaam stilletjes vecht tegen bacteriën en dergelijke. In beide gevallen wordt de afweerreactie sneller geactiveerd bij herhaald contact met de inmiddels bekende ziekteverwekker. Verworven resistentie reageert enkel op de ziekteverwekker die de ziekte veroorzaakt, daarom wordt het ook wel "specifiek immuunsysteem" genoemd.

Dit verdedigingsgeheugen is ook de reden waarom mensen bepaalde ziekten, zoals mazelen, maar één keer in hun leven kunnen krijgen. Resistentie is echter niet noodzakelijk gekoppeld aan deze specifieke mechanismen: het hondenziektevirus bijvoorbeeld, dat sterk lijkt op het mazelenvirus, veroorzaakt op geen enkel moment ziekte bij de mens. Deze immuniteit is gebaseerd op aangeboren, niet-specifieke weerstand. De ziekteverwekker wordt via bepaalde oppervlaktestructuren als vreemd herkend en onschadelijk gemaakt. De mens is daarom vanaf het begin al geïmmuniseerd tegen bepaalde ziekteverwekkers en kan immuniteit verwerven tegen andere.

In gevallen van overmatige gevoeligheid voor infecties als gevolg van aangeboren of verworven immuunzwakte, dient de kinderarts een goed gecontroleerde behandelingsprocedure op te starten. Als de evolutie normaal is, is het niet nodig om medicinale maatregelen te nemen om de immuniteit te versterken, omdat het afweersysteem van het kind - net als de andere organen - evolueert en rijpt. Het immuunsysteem wordt getraind en versterkt voor later.

Immuniteitsverhogende producten kunnen het immuunsysteem van volwassenen versterken, maar ze kunnen gevaarlijk zijn voor kinderen. Knoflook is bijvoorbeeld verboden voor kinderen jonger dan 10 maanden. Honing mag niet worden gegeven aan kinderen jonger dan één jaar. Ook de inname van voedingssupplementen dient voor de eerste toediening met een kinderarts te worden besproken.

Om het immuunsysteem te versterken kan men, naast een microbiologische therapie gericht op het herstel van de beschadigde darmflora, fytotherapie alsook bepaalde processen zoals de traditionele Chinese geneeskunde (TCM), biochemie volgens Schüssler of therapeutische voedingsbenaderingen overwegen. Homeopathie houdt niet alleen rekening met de stoornissen, maar ook met de specifieke psychische en constitutionele omstandigheden (betreffende de fysieke constitutie en de psychische structuur).

Alvorens fytotherapeutische middelen te gebruiken, dus (verse) plantenextracten, dient dit met de kinderarts te worden besproken. Deze uittreksels kunnen nuttig zijn in de volgende gevallen:

• weegbree om droge hoest te verlichten
• heemst tegen geïrriteerde slijmvliezen
• verse paarse echinacea (Echinacea purpurea) in speciale bereidingen voor kinderen (vanaf 4 jaar)

Om de immuniteit van kinderen te versterken, kan men bovendien gebruiken:

• Echinacea D2 stimuleert het immuunsysteem. Voorzichtigheid bij jonge kinderen, bij allergie voor verbindingen of bij chronische ziekten.
• Dulcamara D12 voor fysieke problemen veroorzaakt door nat weer
• Silicea D12 bij neiging tot langzame ettering. Silicea stimuleert de activiteit van de afweercellen van het lichaam.
• Calciumcarbonicum bij verergering van aandoeningen door lichamelijke of geestelijke inspanning, koude, vochtige lucht, water of wassen.
• Thuja D12 bij neiging tot ontsteking van de luchtwegen en urinewegen evenals koude handen en voeten, klamme huid, wratten
• Ferrum fosforicum D12 oa bij vermoeidheid, concentratieverlies door een ijzerstofwisselingsstoornis.

Bovendien kan de gezondheid van het kind worden beschermd door eenvoudige maatregelen, zoals:

• voldoende vochtinname voorkomt dat de slijmvliezen uitdrogen en vermindert zo de vatbaarheid voor infecties. Het wordt aanbevolen om gewoon water of kruidenthee te drinken.
• droge lucht vermijden, bijvoorbeeld door te ventileren of inhalatoren te installeren
• Sauna en Kneipp-therapie, ook in afgezwakte vorm, maken het mogelijk om op te harden. Er moet echter voor worden gezorgd dat het kind niet te klein is en dat hij er uit eigen vrije wil heen gaat.

Congenitale (primaire) immunodeficiënties zijn zeer zeldzaam - ongeveer 1 op de 10.000 kinderen wordt getroffen. Daarbij werkt het afweersysteem van het lichaam onvoldoende, waardoor het zich niet goed kan verdedigen tegen ziekteverwekkers zoals bacteriën, virussen, schimmels of parasieten. Typische symptomen zijn:

• frequente infecties met bacteriën en virussen
• terugkerende of diepzittende huid- of orgaanabcessen
• aanhoudende schimmelinfecties op de huid of nagels
• onvoldoende gewichtstoename en verminderde groei
• vaker voorkomen van ernstige ziekten, waaronder longontsteking, meningitis, sepsis, enz.
• graft-versus-hostziekte bij pasgeborenen, die zich manifesteert door onverklaarbare chronische roodheid over het hele lichaam, vooral op de handpalmen en voetzolen. Het wordt veroorzaakt door speciale maternale immuuncellen bij het kind.

Congenitale immuundeficiëntie wordt veroorzaakt door een genetisch defect - immuunzwakte is daarom erfelijk. Dit type afwijking kan direct na de geboorte optreden, maar ook op latere leeftijd. Daarentegen zijn verworven (secundaire) immuundeficiënties het gevolg van bijvoorbeeld infectieziekten (bijv. mazelen), tumorziekten (bijv. leukemie) of medicijnen (bijv. immunosuppressiva die het immuunsysteem onderdrukken).

Bij verkoudheid is het raadzaam om een ​​arts te raadplegen als:

• een baby jonger dan 3 maanden een temperatuur heeft van 38°C of hoger of hoest
• de lichaamstemperatuur van een kind bereikt 39°C of hoger (hoge koorts) of wordt niet minder of weer normaal binnen 2 dagen
• de baby of het kind weigert langdurig te drinken
• het kind lijkt apathisch
• de algemene toestand is slecht en/of het kind lijkt erg ziek
• hoesten of verkoudheid houdt langer dan een week aan of wordt erger
• ademhalingsmoeilijkheden, heesheid of snellere ademhaling treden op
• het kind voelt pijn
• pijn komt voor in de oren (bij kinderen jonger dan twee jaar) of duurt langer dan twee dagen
• de hoest is pijnlijk
• het slijm is geelachtig of roodachtig door de aanwezigheid van bloed
• stoornissen zoals diarree of braken treden op
• er verschijnt uitslag
• ouders zijn niet gerust
• overmatige gevoeligheid wordt vermoed (zie Symptomen en problemen van verhoogde vatbaarheid voor infecties).

Tijdens de koude temperaturen in de herfst en winter gedijen virussen en bacteriën goed. Ze voelen zich bijzonder comfortabel in dit klimaat van lage temperaturen en vermenigvuldigen zich snel. Bovendien belasten het koude en vochtige weer en de temperatuurschommelingen het immuunsysteem van kinderen. Verwarming in woonkamers irriteert de slijmvliezen van de luchtwegen en droogt ze uit. Dit resulteert in een slechtere afvoer van ziekteverwekkers en kinderen zijn kwetsbaarder voor infecties. Geestelijke en fysieke stress, gebrek aan slaap of gebrek aan voedingsstoffen verzwakken het immuunsysteem.

De gezondheid van het kind kan worden behouden door eenvoudige maatregelen:

• borstvoeding geven
• een gevarieerde voeding. De vitamines, mineralen en vezels die het bevat versterken het immuunsysteem.
• vermijd overmatige hygiëne, omdat dit bijvoorbeeld het ontstaan ​​van allergieën bevordert
• breng 30 tot 60 minuten per dag door in de natuur
• niet roken in de buurt van het kind en in de auto
• regelmatige ventilatie van de ruimtes
• zorgen voor de afwezigheid van schimmel
• voldoende slaap krijgen, omdat slaap het immuunsysteem in staat stelt te herstellen
• respecteer een omgevingstemperatuur van 18°C ​​in de slaapkamer
• stress vermijden, omdat stresshormonen de immuunafweer verzwakken
• levensvreugde, lichamelijke activiteit, frisse lucht omdat het immuunsysteem en de geestelijke gezondheid nauw met elkaar verbonden zijn.

Al tijdens de zwangerschap kunnen toekomstige moeders actie ondernemen om het immuunsysteem van hun ongeboren kind te versterken:

• vermijd stress
• volg een gezond en uitgebalanceerd voedingspatroon
• niet roken
• geen alcohol drinken
• natuurlijk bevallen

De basis van een goed functionerend immuunsysteem is een gevarieerde en evenwichtige voeding, rijk aan groenten en fruit, volgens de voedingspiramide. Alleen een goede combinatie van voedingsstoffen zorgt ervoor dat het immuunsysteem van het kind zich optimaal kan verdedigen tegen ziekteverwekkers. Voor het bereiken van een sterke weerstand zijn met name de volgende vitamines en mineralen van belang:

• Vitamine A is gunstig voor het aangeboren en verworven immuunsysteem. Het draagt bij aan het onderhoud van de huid en slijmvliezen, aan de vorming van externe barrières tegen pathogenen. Vitamine A wordt aangetroffen in voedingsmiddelen van dierlijke oorsprong zoals lever, terwijl zijn voorloper, bètacaroteen, wordt aangetroffen in kleurrijke groenten en fruit zoals wortelen, spinazie, tomaten en abrikozen.
• Vitamine D ondersteunt onder andere de macrofagen (eetcellen) van het niet-specifieke afweersysteem en de lymfocyten (subgroep van witte bloedcellen) van het specifieke afweersysteem. Het vormt zich in de huid onder invloed van zonnestraling. Het komt vooral voor in vette vis, zoals haring of zalm, maar ook in eekhoorntjesbrood en kippeneieren.
• Vitamine C beschermt onder andere de cellen van het immuunsysteem door het opvangen van vrije radicalen (antioxidant effect). Het activeert macrofagen (eetcellen) en komt onder meer voor in citrusvruchten, paprika's en kool.
• Zink verbetert onder andere de rijping van bepaalde afweercellen. Vooral vlees, melk, kaas, peulvruchten en volkorenproducten zijn rijk aan dit sporenelement.
• Selenium is belangrijk voor zowel het aangeboren als het verworven immuunsysteem. Noten, waaronder pinda's en paranoten, evenals bepaalde vissoorten, zoals haring en tonijn, zijn een goede bron van selenium.
• IJzer verbetert de activiteit van macrofagen (eetcellen) en verhoogt onder andere het aantal lymfocyten, die deel uitmaken van de witte bloedcellen. Het komt voor in vlees en vleesproducten.

Het grootste deel van het immuunsysteem bevindt zich echter in de darm. De werking van deze afweercellen is onder meer afhankelijk van darmbacteriën. Daarom hebben kinderen baat bij een goede  darmflora. De voedingsvezels in volle granen of groenten, prebiotica genaamd, dienen als voedsel voor deze microben en mogen daarom niet ontbreken op het menu. Zuivelproducten met levende bacteriën (probiotica) en gefermenteerde voedingsmiddelen zoals zuurkool bevorderen ook een sterk immuunsysteem door een positieve darmomgeving te creëren.

• Het Echinaforce-assortiment om je weerstand te versterken
• Al onze tips voor een verbeterd afweersysteem
• 20 voedingstips voor een ijzersterke weerstand
• 5x raak tegen winterkwaaltjes
• Een verkoudheid bestrijden vanuit je bed

Internet :

• https://flexikon.doccheck.com/de/Immunit%C3%A4t (Abruf: 12.03.2022)
• https://www.pharmazeutische-zeitung.de/ausgabe-342016/zwischen-zwei-welten/ (Abruf: 12.03.2022)
• https://www.apotheken-umschau.de/familie/kindergesundheit/nestschutz-abwehrkraefte-fuer-neugeborene-793319.html (Abruf: 12.03.2022)
• https://www.springermedizin.de/emedpedia/paediatrie/erhoehte-infektanfaelligkeit-bei-kindern-und-jugendlichen?epediaDoi=10.1007%2F978-3-642-54671-6_100 (Abruf: 12.03.2022)
• https://www.springermedizin.de/physiologische-infektanfaelligkeit-oder-immundefekt/9309316?fulltextView=true (Abruf: 12.03.2022)
• https://www.aerzteblatt.de/archiv/208626/Primaere-Immundefekte-Wenn-ein-Infekt-auf-den-anderen-folgt (Abruf: 12.03.2022)
• https://www.gesundheitsinformation.de/das-angeborene-und-das-erworbene-immunsystem.html (Abruf: 12.03.2022)
• https://www.kindergesundheit-info.de/themen/krankes-kind/erkrankungen/grippaler-infekt/ (Abruf: 12.03.2022)
• https://www.kinderaerzte-im-netz.de/krankheiten/erkaeltung-grippaler-infekt/ (Abruf: 12.03.2022)
• https://www.kinderaerzte-im-netz.de/news-archiv/meldung/article/nach-der-geburt-macht-das-immunsystems-eine-rasante-entwicklung-durch/ (Abruf: 12.03.2022)
• https://www.kinderaerzte-im-netz.de/news-archiv/meldung/article/babys-werden-mit-gedrosseltem-immunsystem-geboren/ (Abruf: 12.03.2022)
• https://www.kinderaerzte-im-netz.de/news-archiv/meldung/article/kleinkinder-sollten-keine-echinacea-praeparate-bekommen/ (Abruf: 12.03.2022)
• https://www.bdh-online.de/krankheiten-lexikon/infektanfaelligkeit-bei-kindern/ (Abruf: 12.03.2022)
• https://www.swissmom.ch/de/krankheiten-baby-und-kind/kleine-wehwehchen/abwehrkraefte-staerken-18883 (Abruf: 12.03.2022)
• https://www.deutsche-apotheker-zeitung.de/news/artikel/2017/12/01/warum-immer-ich-das-immunsystem-staerken (Abruf: 12.03.2022)
• https://www.bzfe.de/ernaehrung/ernaehrungswissen/gesundheit/das-immunsystem-staerken/ (Abruf: 12.03.2022)
• https://www.usz.ch/krankheit/immundefekte/ (Abruf: 12.03.2022)

pdf:

• Deutsche Gesellschaft für Kinder- und Jugendmedizin: Mein Kind hat ständig Infekte... (2018), https://www.dgkj.de/fileadmin/user_upload/images/Elternseite/Elterninformationen/DGKJ_Infekte_18.pdf
• Liese: Das infektanfällige Kind, Z. Allg. Med. 2003; 79:483 – 489. https://www.online-zfa.de/fileadmin/user_upload/Heftarchiv/ZFA/article/2003/10/10.1055-s-2003-43443.pdf

Boeken:

• Kayser, Bienz, Eckert, Zinkernagel: Medizinische Mikrobiologie, Thieme, 10. Auflage (2001)
• Naturmedizin für Kinder, Zabert Sandmann, 1. Auflage (2005)
• Mayatepek: Pädiatrie, Urben & Fischer, 1, Auflage (2007)